„W okresie międzywojennym polskie szkło artystyczne nie wyróżniało się niczym szczególnym na tle innych krajów europejskich. Spośród kilkudziesięciu hut tylko nieliczne specjalizowały się w wyrobie szkła gospodarczego, większość produkowała szkło apteczne, butelki i różnego rodzaju opakowania. Zmiany nastąpiły dopiero po II wojnie światowej wraz z wprowadzaniem nadzoru artystycznego do produkcji fabrycznej.” Duży wpływ w tym czasie na podniesienie poziomu produkowanego w Polsce szkła miało powołane w 1947 roku Biuro Nadzoru Estetyki Produkcji (BNEP). Twórcy działający przy BNEP – Wanda Zawadzka-Manteuffel, Hanna Jastzębowska Sigmund czy Stanisław Ptaszyński tworzyli szkło użytkowe „o nieskomplikowanych formach i dekoracjach najlepiej nadających się do masowej produkcji.”



Wanda Zawidzka-Manteuffel

Hanna Tekla Jastrzębowska-Sigmund

„Ogromne znaczenie dla dalszych losów polskiego szkła miało powstanie Wydziału Szkła w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie ASP).(…) O rozwoju wrocławskiego wydziału i jego późniejszej renomie zadecydowała osobowość Stanisława Dawskiego. Stanisłwe Dawski, nie zajmował się, co prawda projektowaniem szkła – był malarzem i grafikiem – okazał się jednak znakomitym pedagogiem. „Wychowankowie Stanisława Dawskiego stworzyli prężne środowisko artystyczne, które określa się jako polską szkołę szkła artystycznego.” Jerzy Słuczan-Orkusz, Henryk Wilkowski, Roman Rosy, Zbigniew Horbowy, Ludwik Kiczura, Barbara Urbańska-Miszczak „wprowadzili do niezmienionej od wielu lat seryjnej produkcji współczesny styl szkła, bliski głównym tendencją światowym, zwłaszcza skandynawskim. Ich prace wyróżniały się harmonijnymi proporcjami, które w subtelny sposób podkreślały przenikanie się bezbarwnego i kolorowego szkła.”



Jerzy Słuczan-Orkusz

Zbigniew Horbowy

Ludwik Kiczura

Barbara Urbańska-Miszczyk

Ryszard Reguliński

„Wiele koncepcji wypracowanych przez wrocławska szkołę szkła dostosował do wymogów fabrycznej produkcji Zbigniew Horbowy. Artysta tworzył szkła o prostych formach, utrzymane w skromnej gamie kolorystycznej. (…) Reaktywował zapomniane techniki, takie jak wydmuchiwanie szkła w „przedformie”, dzięki któremu uzyskiwał naczynia o regularnie rozproszonych w masie szkła drobnych pęcherzykach powietrza. (…) Inny absolwent wrocławskiej PWSSP – Jan Sylwester Drost – położył z kolei wielkie zasługi dla rozwoju szkła prasowanego, które nie cieszyło się w tym czasie zainteresowaniem innych projektantów, gdyż było uważane za tani wyrób. (…) Projektowane przez niego naczynia i przedmioty o kubicznych, prostych kształtach nie mieściły się w stereotypowych wyobrażeniach o szkle prasowanym, niektóre do złudzenia przypominały formowane ręcznie.”



Jan Sylwester Drost

„W dziedzinie polskiego szkła lat 60. poza szkołą wrocławska jedynie środowisko warszawskie wyraźnie zaznaczało swoją obecność i odrębność. (…) Domeną warszawskich szklarzy stało się szkło unikatowe, formowane ręcznie.” Szczególni należy wyróżnić tu Władysława Zycha – „autora wielu oryginalnych receptur mas szklanych. Zafascynowany antycznym szkłem, starał się w swoich pracach osiągnąć efekty podobne do tych, które występowały na skorodowanym szkle wydobytym w czasie wykopalisk.” W latach 80 można zaobserwować symptomy stagnacji w dalszym rozwoju polskiego szkła. „Brak odpowiedniego zaplecza warsztatowego, ograniczone kontakty z ośrodkami zagranicznymi niekorzystnie odbiły się na pracy polskich artystów.” Nowe perspektywy dla polskich projektantów szkła pojawiły się w latach 90 po zajściu w Polsce zmian ustrojowych. Obecnie można zaobserwować coraz większe zainteresowanie szkłem artystycznego u młodych projektantów. W ostatnich latach pojawiło się kilku młodych, zdolnych twórców, doskonale operujących technologią i tworzących niepowtarzalne dzieła. Wymienić tu należy Beatę Mak-Sobotę, która wraz z mężem Stanisławem – tworzy prace ze szkła przypominające pełne ekspresji rzeźby, niezwykle malarskie, często sprawiające wrażenie muśniętych pędzlem, Agnieszkę Bar – 27 letnią artystkę – która testuje możliwości i kondycje szklanej materii, a także Agnieszkę Leśniak i Gabriele Kowalską – których twórczość balansuje na pograniczu designu i rzeźby.



Beata Mak-Sobota

Agnieszka Bar

Agnieszka Leśniak

Gabriela Kowalska

Piotr Stramski

Źródło:

Polska Szkoła Szkła Artystycznego, Kierunki i trendy w sztuce, Kolekcja Sztuki Polskiej i Światowej, nr 90, Wyd. Polskie Media Amer. Com SA, Poznań 2003 (w tym również źródło części zdjęć)